دانلود گام به گام درس چهارم علوم تجربی پنجم دبستان | درس : برگی از تاریخ زمین
نام درس : علوم تجربی | موضوع : گام به گام | نویسنده : نمره یار
منتشر شده در نمره یار | پایه و رشته : پنجم دبستان
فهرست محتوای مقاله
کاوشگری (صفحه 27 کتاب درسی)
از اثر دست و پای یک جاندار چه چیزهایی میتوان یاد گرفت؟ 1- نوع جاندار 2- اندازه و شکل آن 3 – نوع حرکت 4 – نوع غذا و شکل زندگی و…
وسایل و موادّ لازم: گِل مجسّمهسازی، ظرف، لیوان آب، قاشق، ذرّهبین، خطکش
روش اجرا:
1- مقداری گِل مجسّمهسازی را در یک ظرف قرار دهید. سطح آن را با قاشق صاف کنید.
2- دست خود را با کمی آب مرطوب کنید. کفِ دستتان را روی گِل بگذارید و فشار دهید. سپس دست خود را به آرامی بردارید. نمونهی به دست آمده را کنار پنجره قرار دهید تا خشک شود.
3- با دقّت به کف دست خود و اثر آن روی گِل نگاه کنید؛ چه چیزی مشاهده میکنید؟ اثر دستمان روی گل شبیه دستمان است.
4- این بار، با ذرّهبین به دست خود و اثر آن نگاه کنید و بگویید چه چیزهای تازهای مشاهده میکنید.
5- طول هر یک از انگشتان خود را اندازه بگیرید و روی اثر انگشت خود بنویسید.
6- دست شما و اثر دستتان چه شباهتها و چه تفاوتهایی دارند؟ تعداد انگشتان، اندازه انگشتان و کف دست، شیارها و خطوط روی دستمان با اثر انگشتمان شبیه به هم هستند. دست ما نرم و انعطاف پذیر است امّا اثر دستمان خشک و سخت است.
ویژگیهای آنها را در جدول زیر بنویسید.
ویژگیهای ظاهری | |
---|---|
دست من | اثر دست من روی گِل |
1- 5 انگشت دارد. 2- خطوط آن واضحتر و عمیقتر است. 3- نرم و قابل انعطاف است. | 1- 5 انگشت دارد. |
7- اثر دست خود را با اثر دست هم گروههای خود مقایسه کنید. چه تفاوتها و شباهتهایی را مشاهده میکنید؟ ممکن است اندازه انگشتها و کف دست با یکدیگر متفاوت باشد. اما از نظر شکل ظاهری و تعداد انگشتان به هم شبیه میباشند.
8- این فعّالیت را در منزل به کمک بزرگترها انجام دهید؛ امّا این بار، پشت دست خود را روی گِل قرار دهید و اثر آن را بررسی کنید.
– اثر دست یکی از دانش آموزان را به طور تصادفی انتخاب کنید. آیا میتوانید مشخّص کنید که این اثر به کدام دانش آموز تعلّق دارد؟
فکر کنید (صفحه 29 کتاب درسی)
در گذشتههای خیلی دور، خزندگان بزرگی به نام دایناسورها روی زمین زندگی میکردند. این جانوران در حدود 65 میلیون سال پیش از بین رفتند. تصویر زیر، اثر پای یک دایناسور را نشان میدهد. این اثر در معدن زغال سنگ کرمان یافت شده است؛ از آن چه اطلّاعاتی میتوان به دست آورد؟
دایناسور از آن مکان عبور کرده و به دلیل وزن بسیار زیاد ردپای عمیقی روی رسوبات ایجاد شده است. از این ردپا میتوان برخی ویژگیهای آن نظیر اندازهٔ جثهٔ دایناسور، نوع آن و محل زیست آن را حدس زد. همچنین با توجّه به منطقهای که این ردپا در آنجا پیدا شده میتوان اطّلاعاتی در مورد شرایط محل زندگی این دایناسورها به دست آورد.
طول این ردّ پا تقریباً برابر با 30 سانتیمتر است.
در فعّالیتهای قبل، مشاهده کردید که اثر بدن جانداران به خود آنها شباهت دارد. بنابراین، اگر اثر بعضی از قسمتهای بدن جانداری یافت شود، از روی آن میتوان به برخی از ویژگیهای آن جاندار پی برد.
گفتوگو (صفحه 29 کتاب درسی)
در این تصویر، اثر قسمتی از بدن انسان را میبینید. از این اثر، چه اطلّاعاتی میتوان به دست آورد؟ در این باره گفتوگو کنید.
با توجه به اندازه کف پا، حالت انگشتان و فرم کف پا و همچنین میزان واضح بودن خطوط روی اثر متوان اطلاعاتی در مورد سن، جنس، نژاد و نوع منطقهٔ محل زندگی صاحب اثر را به دست آورد.
مانند زمینشناسان
برخی از زمینشناسان در جستوجوی آثار به جا مانده از جانداران گذشته هستند. آنها لایههایِ رسوبی را مطالعه میکنند تا به محلّ این آثار پی ببرند. سپس این لایهها را با استفاده از ابزار مناسب میکَنند و خاک آنها را با دقّت بر میدارند تا آثار جانداران را از میان لایههای رسوبی، سالم خارج کنند.
شما هم با انجام دادن فعّالیت زیر، مانند زمینشناسان آثار چند جاندار را در یک نمونه خاک پیدا کنید.
کاوشگری (صفحه 30 کتاب درسی)
وسایل و موادّ لازم: دستکش، ذرّهبین، دفتر یادداشت و مداد، انواع خاک، قاشقک، بقایای موجودات زنده، قیچی، آب، لیوان یونولیتی
1- یک لیوان یونولیتی (کاغذی) بردارید و سوراخهای ریزی در ته آن ایجاد کنید.
2- یک قاشق خاک معمولی را در لیوان بریزید.
3- یک قطعهی باقی مانده از موجود زنده را انتخاب کنید و روی خاک داخل لیوان قرار دهید. سپس با یک قاشق از خاک معمولی، روی آن را بپوشانید.
4- یک قاشق ماسه روی خاک داخل لیوان بریزید.
5- قطعهی دیگری از باقی ماندهی موجود زنده را بردارید و روی ماسه داخل لیوان قرار دهید. روی آن را هم با ماسه بپوشانید.
6- حالا دو قاشق خاک رس هم در لیوان بریزید و نصف لیوان آب روی آن بریزید.
7- لیوان را در کناری بگذارید تا خاک آن خشک شود.
8- پس از چند روز، لیوان یونولیتی را مانند شکل با قیچی از کناره ببرید و لایههای خاک را از آن خارج کنید.
9- لایههایی را که میبینید، نقاشی کنید.
10- با یک برس یا قاشقک، لایههای خاک را به دقتّ بکَِنید و باقی ماندهی موجود زندهی درون آن را پیدا کنید (مواظب باشید باقی ماندهی جاندار از بین نرود).
11- نقاشی خود را با کشیدن فسیل لایهها، کامل کنید.
12- مشاهدههای خود را در جدول زیر بنویسید.
لایههای خاک | بقایای موجودات زنده وجود دارد / وجود ندارد | شکل بقایای موجودات زنده |
---|---|---|
بالا | وجود ندارد | |
وسط | استخوانهای ریز | وجود دارد |
پایین | استخوانهای درشت | وجود دارد |
در فعّالیت بالا، شما نقش یک زمینشناس را بر عهده داشتید و مانند او به دنبال کشف بقایای موجودات زنده بودید.
گفتوگو (صفحه 32 کتاب درسی)
شکل زیر نمونهای از لایههای رسوبی زمین را نشان میدهد.
1- در این تصویر، چند لایه میبینید؟ آنها را شمارهگذاری کنید.
2- در کدام لایه یا لایهها، باقی ماندهی جانداری دیده نمیشود؟ لایههای 3، 8 و 5
3- باقی ماندهی جاندار در کدام لایه، قدیمیتر است؟ لایهٔ 1 (از پایین به بالا)
گفتوگو (صفحه 33 کتاب درسی)
در این تصویرها مراحل تشکیل فسیل را میبینید. دربارهی چگونگی تشکیل این فسیلها در گروه خود گفتوگو کنید.
وقتی جانوران میمیرند، قسمتهای نرم بدن آنها با گذشت زمان از بین میروند امّا قسمتهای سخت مانند استخوانها و صدفها از بین نمیروند با گذشت زمان و تهنشین شدن با گل و لای آب دریا در بین آنها باقی میمانند وفسیلها را تشکیل میدهند.
فکر کنید (صفحه 33 کتاب درسی)
تعداد حشرهها بیشتر از بقیهی جانداران است. با وجود این، تعداد فسیلهای حشرهها خیلی کمتر است. علّت را توضیح دهید.
چون بدن حشرهها دارای استخوانهای سخت نیست که با گذشت زمان باقی بماند. همچنین محل زندگی حشرات در خشکی است و خشکی محل مناسبی برای تشکیل فسیل نیست؛ زیرا عواملی مانند آبهای جاری، حیوانات، پرندگان، نور وگرما باعث ازبین رفتن بدن آنها میشود.
رمزگشایی
جانوران برای به دست آوردن غذا، فرار از دشمن و… حرکت میکنند. ردّ پای آنها روی زمینهای نرم و گل و لایی که از آن عبور میکنند، باقی میماند. از این ردّ پاها چه اطّلاعاتی میتوان به دست آورد؟
گفتوگو (صفحه 34 کتاب درسی)
در شکل زیر، ردّ پای چند جانور نشان داده شده است. آنها را به دقّت بررسی کنید و پس از گفتوگو دربارهی پرسشهای زیر، به آنها جواب دهید.
– در این شکل، چند نوع ردّ پا وجود دارد؟ 1- گاو 2- عقاب 3- گربه 4- اردک
– چند ردّپای پرنده را میبینید؟ ردّ پای 2 و 4
– کدام ردّپا مربوط به پرندهای است که در کنار آب زندگی میکند؟ ردّ پای 4
دانشمندان با مطالعهی فسیلها دربارهی جانوران و گیاهان قدیمی، محلّ زندگی آنها، نوع غذایشان و… اطّلاعاتی به دست میآورند. همچنین، از تغییرات آب و هوا، شکل و وضع خشکیها و دریاهای زمین در گذشته آگاه میشوند.
فکر کنید (صفحه 34 کتاب درسی)
فسیلهای زیر در سه منطقهی متفاوت پیدا شدهاند. با مطالعهی این فسیلها دربارهی گذشتهی این مناطق چه اطّلاعاتی میتوانیم به دست آوریم؟
نشان میدهد که در گذشته در آن مناطق آب وجود داشته است و دریا بوده است و میتوان اطلاعاتی مانند محل دریاها و خشکیها، نوع آب و هوا، محل زندگی این جانوران، جنس سنگها، رسوبات و نوع گیاهان را به دست آورد. همچنین میتوان پی برد که جایی که فسیل صدف یافت شده، عمق دریا بیشتر بوده، در محلی که فسیل ماهی یافت شده عمق کمتر بوده و مکانی که فسیل گیاه سرخس در آن جا پیدا شده به سطح آب دریا نزدیکتر بوده است.
جمعآوری اطلاعات (صفحه 34 کتاب درسی)
در گروه خود دربارهی کاربردهای دیگر فسیلها اطّلاعات جمعآوری کنید و آن را بهصورت تصویری گزارش دهید.
فسیلها در تحقیقات زمینشناسی و باستانشناسی و همچنین در اکتشافات نفت، گاز و ذغال سنگ کاربرد دارند. زیرا فسیلها بعد از میلیونها سال تبدیل به نفت میشوند.
ترافیک سایت نمره یار بصورت نیم بها محاسبه خواهد شد.
در صورت نارضایتی مولف این اثر، این مطلب فورا از وبسایت حذف خواهد شد.
با ارسال نظر به بهبود محتوای سایت کمک می کنید. لطفا نظر خود را بیان کنید. لینک کوتاه : nmyrs.ir/404xy